Thực đơn
Trại hủy diệt Treblinka
SS-Obersturmführer (Trung úy SS) Irmfried Eberl là người đầu tiên được bổ nhiệm chức sĩ quan chỉ huy của Treblinka vào ngày 11 tháng 7 năm 1942. Ông là một chuyên gia về tâm thần học đến từ Trung tâm An tử Bernburg và là người duy nhất từ bác sĩ lên làm sĩ quan chỉ huy một trại hủy diệt trong thế chiến thứ II.[81] Theo một số ý kiến, kỹ năng tổ chức kém cỏi của Eberl đã khiến hoạt động của Treblinka chuyển biến tai hại; một số khác chỉ ra số chuyến tàu đến Treblinka phản ánh những sự kỳ vọng điên dại phi thực tế của chỉ huy cấp cao Đức Quốc xã về khả năng xử lý tù nhân của khu trại.[148] Những cỗ máy tạo khí độc đầu tiên thường xuyên bị phá hủy do sử dụng nhiều quá mức, buộc lính SS phải hành quyết những người Do Thái bằng súng. Các lao động không có đủ thời gian để chôn xác, và các hố chôn tập thể bị quá tải.[47] Theo lời chứng thực của người đồng nghiệp, Unterscharführer (Trung sĩ) Hans Hingst, cái tôi và khao khát về quyền lực đã vượt quá khả năng của ông ta: "Rất nhiều chuyến tàu đã tới và việc hành quyết bằng khí độc có thể không còn được thực hiện."[81][148] Nhiều người Do Thái đã đoán chính xác những gì sắp xảy đến với họ từ lúc họ còn đang ở trên đường đi, trong những toa tàu.[149] Có thể ngửi thấy mùi hôi thối của những xác chết đang phân hủy từ cách đó 10 km.[14]
Oskar Berger, một nhân chứng người Do Thái sống sót sau cuộc nổi dậy năm 1943, nói về tình trạng khu trại khi ông đến vào tháng 8 năm 1942:
Khi bước xuống từ toa tàu, chúng tôi nhận ra một khung cảnh chết lặng - tất cả mọi nơi đều có hàng trăm thi thể người. Những thùng hàng chất đống, quần áo, vali, mọi thứ đều trong một mớ hỗn độn. Lính SS Ukraina và Đức đứng ở các góc của các doanh trại và điên cuồng bắn vào đám đông.[149]
Kh Odilo Globocnik cùng với Christian Wirth và phụ tá của Wirth đến từ Bełżec là Josef Oberhauser bất ngờ đến thăm Treblinka vào ngày 26 tháng 8 năm 1942, Eberl đã ngay lập tức bị sa thải tại chỗ.[150] Các lý do để sa thải là: kém cỏi trong việc xử lý hàng ngàn xác chết, sử dụng phương pháp hành quyết kém hiệu quả, và không biết cách che đậy sao cho phù hợp. Eberl được chuyển đến Berlin, gần những sở chỉ huy hoạt động trong Phủ thủ tướng của Hitler,[151] tại đây kiến trúc sư trưởng của Holocaust là Heinrich Himmler cũng vừa mới đẩy nhanh tốc độ của chương trình diệt chủng lên thêm một bước.[14][152] Globocnik đã giao cho Wirth tạm thời ở lại Treblinka để dọn dẹp làm sạch khu trại.[151] Vào ngày 28 tháng 8 năm 1942, Globocnik hoãn việc trục xuất. Ông chọn Franz Stangl, người từng giữ chức chỉ huy trại Sobibór, làm người kế nhiệm chức vụ của Eberl tại Treblinka. Stangl có tiếng là một người quản lý có năng lực với những hiểu biết về mục tiêu của dự án, và Globocnik tin tưởng ông có khả năng tái lập sự kiểm soát.[151]
Stangl đến Treblinka vào cuối tháng 8 năm 1942. Ông thay thế Eberl vào ngày 1 tháng 9. Nhiều năm sau, ông đã mô tả về những thứ đầu tiên mà mình nhìn thấy khi đến khu trại trong một cuộc phỏng vấn với Gitta Sereny vào năm 1971:[153]
Con đường chạy dọc theo tuyến đường sắt. Khi còn khoảng 15, 20 phút xe chạy nữa là đến Treblinka, chúng tôi bắt đầu thấy các xác chết xếp thành hàng, ban đầu chỉ là hai hoặc ba, sau đó nhiều hơn, và khi chúng tôi lái xe đến nhà ga Treblinka, ở đây có gì đó trông như hàng trăm thi thể - chỉ nằm đó - họ rõ ràng đã ở đây trong nhiều ngày, trong cái nóng. Trong ga là một đoàn tàu chở đầy người Do Thái, một số đã chết, một số còn sống;... nó cũng như vậy, trông như thể đã ở đây nhiều ngày.[153]
Stangl tái tổ chức khu trại, và những chuyến tàu mang theo những người Do Thái từ các khu Do Thái Radom và Warsaw bắt đầu quay lại Treblinka từ ngày 3 tháng 9 năm 1942.[47] Theo nhà sử học người Israel Yitzhak Arad, Stangl muốn trại trông thật thu hút, do đó ông đã ra lệnh lát đá những con đường bên trong khu tổ hợp hành chính Wohnlager. Hoa được trồng dọc hai bên đường Seidel Straße cũng như những chỗ gần khu ở của lính SS.[154] Ông ra lệnh tất cả những tù nhân mới đến trại đều phải được chào đón với một thông báo bằng lời nói qua sự phiên dịch của những lao động người Do Thái.[151] Những người bị trục xuất được cho biết rằng họ đang ở một điểm trung chuyển trên đường đến Ukraina.[65] Một số câu hỏi của họ được những người Đức mặc áo khoác phòng thí nghiệm trả lời.[155] Có một lần Stangl cầm một cây roi và khoác lên mình bộ quân phục màu trắng, do đó các tù nhân đã đặt cho ông biệt danh " Cái chết Trắng". Mặc dù là người trực tiếp chịu trách nhiệm điều hành trại, nhưng Stangl chứng thực rằng ông đã hạn chế tiếp xúc với những tù nhân Do Thái nhiều nhất có thể. Ông tuyên bố rằng ông hiếm khi can thiệp vào những hành vi tàn ác của các sĩ quan cấp dưới của mình.[156] Ông trở nên lơ đi với việc giết người, và đi đến cảm nhận rằng những tù nhân không phải là con người mà chỉ đơn thuần là "hàng hóa" cần phải loại bỏ, ông nói.[154]
Theo những lời khai sau chiến tranh, vào giai đoạn các chuyến tàu tạm thời dừng lại, phó chỉ huy Kurt Franz đã viết lời cho một bài hát nhằm để ca tụng trại hủy diệt Treblinka. Trên thực tế, tù nhân Walter Hirsch là người viết lời cho ông ta.[157] Giai điệu đến từ một phần những ký ức của Franz khi ông còn làm việc tại trại hủy diệt Buchenwald. Điệu nhạc là vui vẻ, trong cung Rê trưởng. Những người Do Thái mới đến và được giao làm việc trong đội Sonderkommando được dạy về bài hát.[157] Họ bị ép phải ghi nhớ nó khi màn đêm buông xuống trong ngày đầu tiên ở trại. Người sống sót Samuel Willenberg nhớ bài hát bắt đầu bằng: "Với những bước đi vững chắc chúng ta hành quân..."[84] Sau nhiều năm, Unterscharführer (Trung sĩ) Franz Suchomel đã gợi nhắc lại lời bài hát như sau: "Chúng ta chỉ biết lời nói của chỉ huy. / Chúng ta chỉ biết vâng lời và nhiệm vụ. / Chúng ta muốn tiếp tục làm việc, làm việc, / cho đến lúc nào đó một chút may mắn vẫy gọi chúng ta. Hoan hô!"[158]
Kurt Franz, phó chỉ huy dưới quyền Eberl và Stangl đồng thời là sĩ quan chỉ huy cuối cùng của Treblinka IIArtur Gold, một nhà soạn nhạc người Do Thái nổi tiếng trước chiến tranh đến từ Warsaw, đã thành lập nên một đội ca hát dưới sự cưỡng ép. Ông đã soạn chủ đề bài hát của trại Treblinka cho một dàn nhạc bao gồm 10 tù nhân do ông chỉ huy. Gold đến Treblinka vào năm 1942 và từng chơi nhạc tại phòng ăn tập thể của lính SS ở khu Wohnlager theo mệnh lệnh. Ông chết trong cuộc nổi dậy.[159]
Sau cuộc nổi dậy ở Treblinka vào tháng 8 năm 1943 và sự kết thúc của Chiến dịch Renhard vào tháng 10 cùng năm, Stangl cùng với Globocnik đã đến Trieste thuộc vùng miền Bắc Italia, nơi đang cần những quân tiếp viện SS.[160] Vị sĩ quan chỉ huy thứ ba và cũng là cuối cùng của Treblinka II là Kurt Franz; ông được các tù nhân đặt cho biệt danh "Lalka" (tiếng Ba Lan: búp bê) vì có một khuôn mặt "ngây thơ, vô tội".[161] Theo lời kể từ người sống sót Hershl Sperling, khi còn là phó chỉ huy Franz thường đánh các tù nhân đến chết chỉ vì những vi phạm nhỏ hoặc là để con chó Barry của ông xâu xé họ ra làm từng mảnh.[162] Franz quản lý Treblinka II cho đến cuối tháng 11 năm 1943. Việc dọn dẹp khu trại sau đó được hoàn thành bởi các tù nhân Arbeitslager của Treblinka I trong vòng vài tháng. Người ủy quyền của Franz là Hauptscharführer (Toán trưởng) Fritz Küttner, người đã duy trì một mạng lưới những mật thám Sonderkommando và trực tiếp nhúng tay vào những vụ giết người.[163]
Kurt Franz đã thực hiện một album ảnh bất chấp mệnh lệnh không bao giờ được phép chụp ảnh bên trong Treblinka. Ông đặt tên cho album là Schöne Zeiten (quãng thời gian đẹp). Album của Franz là một nguồn tư liệu ảnh quý hiếm minh họa việc đào mộ một cách cơ khí hóa, những viên gạch trong Małkinia, vườn thú Treblinka, và một số thứ khác. Franz đã cẩn thận không chụp ảnh các phòng hơi ngạt.[163]
Dưới sự chỉ huy của Theodor van Eupen, mỏ sỏi ở Treblinka I được khai thác hết công suất cho đến tháng 7 năm 1944 với những lao động mới được Kreishauptmann Ernst Gramss gửi đến từ Sokołów.[164] Trong năm 1944, việc hành quyết hàng loạt bằng súng vẫn tiếp tục được tiến hành.[144] Với việc Hồng quân Liên Xô đang tiến gần, 300 đến 700 Sonderkommando cuối cùng làm nhiệm vụ tiêu hủy các chứng cứ tội ác đã bị các Trawniki hành quyết vào cuối tháng 7 năm 1944, một thời gian dài sau khi trại chính thức đóng cửa.[165][37] Strebel, người mạng chủng tộc Đức được sắp xếp ở tại ngôi nhà trong trang trại xây nên từ những viên gạch của các phòng hơi ngạt tại vị trí lò bánh cũ của trại, đã đốt cháy tòa nhà và chạy trốn để tránh bị bắt.[144]
Thực đơn
Trại hủy diệt TreblinkaLiên quan
Tài liệu tham khảo
WikiPedia: Trại hủy diệt Treblinka